Veel chronische aandoeningen houden verband met ons immuunsysteem. Het speelt een essentiële rol in onze afweer tegen indringers. Wanneer ons immuunsysteem verzwakt is worden we gevoelig voor infecties. Het hoort naast bacteriën en virussen ook ongebreideld groeiende en delende lichaamseigen cellen op te sporen en op te ruimen. Er zijn veel factoren in ons lichaam die ons immuunsysteem horen aan te sporen of af te remmen. Hier hebben we gelukkig ook zelf een invloed op. Dit artikel gaat in op de factoren die evenwicht brengen in het immuunsysteem.

Wanneer het immuunsysteem is verzwakt (of onderdrukt) neemt de gevoeligheid voor het oplopen van infecties toe. Het verhoogt tevens het risico op kanker (onrustige cellen worden niet opgeruimd door het immuunsysteem).Tegenover een verzwakt immuunsysteem staat een hyperactief immuunsysteem. Hierbij is sprake van een overmatige immuunrespons tegen bijvoorbeeld voedingsmiddelen, huismijt of graspollen (allergieën) of lichaamseigen cellen (auto-immuunziekte zoals reuma).

ns immuunsysteem bestaat uit talloze soorten witte bloedcellen. Dit zijn de uitvoerders van het immuunsysteem, waaronder zogenaamde macrofagen, natural killercellen, helpercellen en T- en B-lymfocyten. Tussen alle verschillende uitvoerders wordt een onderscheid gemaakt in:

• het aangeboren immuunsysteem; dit systeem is al ‘af’ bij de geboorte.
• het verworven immuunsysteem; dit systeem moet zich nog ontwikkelen in de eerste 2,5 jaar van ons leven en blijft ons leven lang nog leren.

Laaggradige ontstekingen

Wanneer we spreken over laaggradige ontstekingen hebben we het over een continue activiteit van het aangeboren deel van het immuunsysteem. Dit deel van het immuunsysteem kan indringers onschadelijk maken door middel van een ontstekingsproces. Dit proces kost enerzijds veel energie, en anderzijds verricht het schade, en helaas niet alleen aan de ziekteverwekker, maar ook aan het weefsel zelf.

Om ons tegen deze schade te beschermen én vanwege energiebesparing hebben we evolutionair ook een verworven immuunsysteem ontwikkeld. Dit systeem heeft een geheugen. Wanneer een onbekende ziekteverwekker voor het eerst binnenkomt wordt het door het aangeboren deel van het immuunsysteem opgemerkt, dat een ontstekingsreactie begint. Wanneer nodig wordt het verworven immuunsysteem ook ingeschakeld dat vervolgens meehelpt met vechten. Dit ontstekingsproces gaat gepaard met koorts. Je bent er echt even ziek van en het kost veel energie. De kapotte delen van het virus worden gepresenteerd aan het verworven immuunsysteem, dat specifieke antistoffen gaat produceren tegen deze specifieke verwekker. Deze antistoffen worden geparkeerd in onze lichaamsoppervlaktes (ook wel lichaamsbarrières genoemd). Dit zijn:

• de longen en bijholtes
• de huid
• mond en darmen
• ogen
• urinewegen en vagina

Via deze ‘ingangen’ komt de indringer de volgende keer dus niet meer binnen. De eerste infectie is dus duur omdat het veel energie kost de indringer te verslaan. Bij een volgende infectie is het goedkoop (kost weinig energie), omdat we al antistoffen hebben gemaakt die de indringer gelijk onschadelijk maken zónder ontsteking. De verwekker wordt zeer snel herkend en onschadelijk gemaakt door speciale enzymen en een soort pac-man-cellen.

• Het immuunsysteem heeft dus vele uitvoerders; de witte bloedcellen.

De controleurs van het immuunsysteem

Daarnaast zijn er vele controleurs/regulatoren en stimulatoren van het immuunsysteem. De controleurs remmen de activiteit van immuuncellen en de stimulatoren bevorderen de activiteit van immuuncellen. Chronische aandoeningen ontstaan wanneer er sprake is van een onbalans in deze remmers en stimulatoren, waaronder neurotransmitters, hormonen en voedingsstoffen.

Bij een auto-immuunziekte of allergie zijn er te veel immuunstimulerende factoren aanwezig en te weinig immuunremmende factoren. Deze kant van het spectrum valt onder de SIRS aandoeningen: Systemic Inflammatory Response Syndromes. Voorbeelden van auto-immuunziekten zijn reuma, multiple sclerose, Hashimoto, colitis ulcerosa en lupus.

Aan de andere kant van het spectrum staan de zogenaamde CARS-aandoeningen. Daarbij wordt het immuunsysteem te veel onderdrukt door remmende factoren en zijn er mogelijk te weinig stimulerende factoren aanwezig. CARS staat voor Compensatory Anti-inflammatory Response Syndrome, ook wel immuunsuppressieve ziektebeelden genoemd.

Voorbeelden van ziekten die hieronder vallen zijn kanker, burnout en chronisch vermoeidheidssyndroom/ME. Het woord compensatoir is eraan toegevoegd, omdat ná een zware infectie (waarbij het immuunsysteem zeer actief is geweest) een periode van onderdrukking van het immuunsysteem ontstaat. Dit leidt ertoe dat er een herstel kan plaatsvinden in de energiebalans en opgedane schade gerepareerd kan worden.

ME/chronische vermoeidheid komt vaak voor na een virale infectie. Bijvoorbeeld met Epstein-Barr (pfeiffer), cytomegalie, herpes of lyme.

Ons immuunsysteem gaat veel beter functioneren wanneer we:

• weer gaan eten wat we aten (4-6x per week uit de zee).
• voedsel verbouwen op rijke bodems.
• veel in de zon bewegen.
• onze voeding meer traditioneel zouden bereiden (waaronder fermenteren).