De Schildklier

De schildklier

De schildklier

Auto-immuunziekten van de schildklier

Er zijn verschillende auto-immuunziekten van de schildklier bekent namelijk:

• ziekte van Hashimoto
• ziekte van Graves

Aanvullende informatie wordt gekregen door het meten van de antistoffen tegen TSH-receptoren, TPO en Tg. Anti-TPO en anti-Tg (thyroglobuline) zijn bij Hashimoto en Graves verhoogd. Dat wil niet zeggen dat zij de ziekteverwekkers zijn, maar waarschijnlijk zijn zij een reactie van het lichaam op de schade die is ontstaan aan de schildklier.

Hashimoto

De ziekte van Hashimoto is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de schildklier aanvalt, die ontstoken raakt waardoor het weefsel verloren gaat. Ook bij Hashimoto is de hals gezwollen. De ziekte van Hashimoto heeft vaak hypothyreoïdie tot gevolg, al hoeft dit niet, de schildklier kan bij Hashimoto ook overactief worden of vrijwel normaal blijven functioneren. Hashimoto kenmerkt zich door de antistoffen anti-TPO en anti-Tg in het bloed. De ziekte komt vaak tegelijk voor bij andere auto-immuunziektes zoals coeliakie en diabetes type-1. Consumptie van te veel jodium kan de ziekte van Hashimoto verergeren.

Graves

De meest voorkomende oorzaak van hyperthyreoïdie is de ziekte van Graves (ook wel de ziekte van Basedow). Dit is een auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem een antistof produceert die sterk lijkt op TSH (anti-TSH-r). Deze antistof hecht zich aan de schildklier die overactief wordt. Door de hoge productie van T4 en T3 neemt de basale stofwisseling toe, waardoor iemand meer energie verbruikt, meer eetlust heeft en het constant warm heeft. Ook kenmerkend zijn een gejaagde hartslag of hartkloppingen, trillende handen en warme, vochtige handpalmen. Ook slapeloosheid en onrust kunnen bij de symptomen horen. Klassiek voor een onbehandelde ziekte van Graves is de verhoogde oogdruk, waardoor de ogen enigszins uit de oogkassen puilen. De ziekte komt voor bij mensen met een erfelijke aanleg, in combinatie met omgevingsfactoren zoals een doorgemaakte infectie, stress, roken of een andere auto-immuunziekte zoals diabetes type-1 of reumatoïde artritis.

Schildklier parameters bij stoornissen

Onderstaande parameters en betreffende referentiewaarden bij het vaststellen van Struma, Graves en Hashimoto. Voor rT3 zijn geen referentiewaarden beschikbaar; zie voorgaande tekst. De referentiewaarden worden landelijk bepaald en regelmatig herzien. De meest recente zijn op de website van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde (NVKC) te vinden.

Overigens zijn die normale waarden binnen de HPT-as sterk individueel verschillend. Er is volgens Deens onderzoek zelfs sprake van een uniek instelpunt dat varieert van persoon tot persoon. Iemand kan bij zeer kleine afwijkingen van zijn setpoint al symptomen ervaren terwijl de schildklierwaarden keurig binnen de normale waarden liggen. Dat individuele setpoint is bij de meeste mensen niet bekend, omdat er pas wordt gemeten als iemand met klachten bij de arts komt.

Vanuit biologisch perspectief moeten referentie-intervallen worden aangepast om rekening te houden met de significante inter- en intra-individuele variatie in schildklierfunctie (13). Hoewel bekend is dat de schildklierfunctie sterk varieert met leeftijd, geslacht, etniciteit, seizoen, tijdstip, jodiumtoereikendheid van de regio, sociaaleconomische status, stressniveaus, body mass index (BMI) , aantal witte bloedcellen, menstruatiecyclus, algemene gezondheidsstatus en wordt afgegeven op een pulserende manier, worden deze factoren door clinici doorgaans niet in aanmerking genomen bij de diagnose van schildklieraandoeningen en de behandeling wordt ook niet overeenkomstig aangepast.

In gecompliceerde gevallen, zoals een vermoeden van een niet-schildklieraandoening of storende factoren, moet uitgebreidere laboratoriummetingen, d.w.z. totale T4, T3, een T4- of T3-opnametest en rT3 worden getest om een ​​juiste diagnose te kunnen stellen volgens onderzoekers.

Hormoon	Normaal	Struma	Graves	Hashimoto
TSH	0,4 – 4 mU/L	verhoogd	verlaagd	verhoogd
F4 (totaal)	64 – 154 nanomol/L	verlaagd	verhoogd	verlaagd
FT4 (vrij)	8 – 26 picomol/L	verlaagd	verhoogd	verlaagd
T3 (totaal)	1,2 – 3,4 nanomol/L	verlaagd	verhoogd	verlaagd
FT3 (vrij)	3 – 8 picomol/L

Aandachtspunten van de schildklierstoornissen

Overzicht

Hieronder een overzicht waar je rekening mee dient te houden, om grip te krijgen op jouw gezondheidsproblemen omtrent de schildklier en het schildklierhormoon.

1.            Nutriënten

Gebrek aan essentiële voedingsstoffen komen veel voor en oorzaak van schildklierstoornissen en andere ziekten en staat in de weg van een goede gezondheid. Jodium, selenium, omega-3-vetzuren EPA en DHA, ijzer, vitamine B3 en zink zijn nodig voor de productie van het schildklierhormoon.

Oplossing: Aanvullen met supplementen of voeding. Bij verminderde functie van het schildklierhormoon overweeg kant en klaar schildklierhormoon te eten (T2) dat te vinden is in reptielen, insecten, amfibieën en schelp-/schaaldieren.

2.            Ontsteking en centrale ontregeling (van de hypothalamus)

Chronische ontsteking put het lichaam uit en brengt het lichaam in een economische zuinig stand – een laaggradige ontsteking. Andere hypothalamus-hypofyse-hormoonassen kunnen vaak aangetast raken bij centrale hypothyreoïdie.

Oplossing: Laaggradige (systemische) ontsteking en specifieke ontstekingsbron(nen) verhelpen. Zelfs andere systemen en lichaams(stress)assen kunnen ontregeld raken.

3.            Voedingsmiddelen of medicatie

Corticosteroiden (prednisolon of prednison) remmen de TSH-afgifte en de omzetting van T4 naar T3. Oestrogenen, orale anticonceptie, NSAID’s (pijnstillers en onstekingsremmers), middelen tegen hartritmestoornissen, bètablokkers, en fenytoine verhinderen de binding van het schildklierhormoon aan zijn transporteiwit (Thyroxine-binding Globulin, TBG).

Oplossing: In overleg met uw arts eventueel vervanging vinden of verlagen medicatie.

4.            Leverproblemen en diabetes

Een groot deel van de T3 die de lever produceert en het niet goed functioneren van dit orgaan, heeft ook effect op voldoende aanmaak van T3.

Oplossing: Let op alcohol en energiedrankjes. Gebruik artisjokken, wilde artisjok of mariadistel die behoren tot de hormetische planten die globaal alle leverfuncties stimuleren. Los NAFLD (Non Alcohol Fatty Liver Disease) op (leververvetting), waarvan de centrale oorzaak een westerse leefstijl is. Dit houdt o.a. in hoog calorisch, ongezonde voeding, dranken met suiker, weinig bewegen en wederom genoemd, alcohol!

5.            Vergif en onnatuurlijke stoffen

Zware metalen, PCB’s, triclosan, BPA (bisphenol A), ftalaten en PBDEs belasten ons lichaam. En onze capaciteit om te ontgiften is niet oneindig. Stoffen zoals fluoride (tandpasta), (per)chloraat, nitraat en thiocyanaat verstoren de jodiumopname. Probeer deze stoffen zoveel mogelijk te vermijden door natuurlijke producten te eten en te gebruiken.

Wetenschappelijke bronnen

(1). Mantzouratou, P., Lavecchia, A. M., & Xinaris, C. (2021). Thyroid Hormone Signalling in Human Evolution and Disease: A Novel Hypothesis. Journal of clinical medicine, 11(1), 43. https://doi.org/10.3390/jcm11010043

(2). R.H. Verheesen en C.M. Schweitzer (2008). Het Jodiumtekort is Terug. medischcontact. Retrieved May 23, 2022, from https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/het-jodiumtekort-is-terug.htm

(3). Keestra, S., Högqvist Tabor, V., & Alvergne, A. (2020). Reinterpreting patterns of variation in human thyroid function: An evolutionary ecology perspective. Evolution, medicine, and public health, 9(1), 93–112. https://doi.org/10.1093/emph/eoaa043

(4). Brahney, J., Mahowald, N., Prank, M., Cornwell, G., Klimont, Z., Matsui, H., & Prather, K. A. (2021). Constraining the atmospheric limb of the plastic cycle. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 118(16), e2020719118. https://doi.org/10.1073/pnas.2020719118

(5). Nanoplastic pollution found at both of Earth’s poles for first time. (2022). The Guardian. https://www.theguardian.com/environment/2022/jan/21/nanoplastic-pollution-found-at-both-of-earths-poles-for-first-time

(6). Nws, V. (2022, 25 maart). Plasticdeeltjes voor het eerst gevonden in ons bloed, gezondheidseffecten nog onduidelijk. vrtnws.be. Geraadpleegd op 26 mei 2022, van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/03/25/microplastics-in-bloedbaan/

(7). Babić Leko M, Gunjača I, Pleić N, Zemunik T. Environmental Factors Affecting Thyroid-Stimulating Hormone and Thyroid Hormone Levels. Int J Mol Sci. 2021;22(12):6521. Published 2021 Jun 17. doi:10.3390/ijms22126521

(8). Kheradpisheh, Z., Mirzaei, M., Mahvi, A. H., Mokhtari, M., Azizi, R., Fallahzadeh, H., & Ehrampoush, M. H. (2018). Impact of Drinking Water Fluoride on Human Thyroid Hormones: A Case- Control Study. Scientific reports, 8(1), 2674. https://doi.org/10.1038/s41598-018-20696-4

(9). Kvetny, J., Heldgaard, P. E., Bladbjerg, E. M., & Gram, J. (2004). Subclinical hypothyroidism is associated with a low-grade inflammation, increased triglyceride levels and predicts cardiovascular disease in males below 50 years. Clinical endocrinology, 61(2), 232–238. https://doi.org/10.1111/j.1365-2265.2004.02088.x

(10). Vermiglio, F., Lo Presti, V. P., Moleti, M., Sidoti, M., Tortorella, G., Scaffidi, G., Castagna, M. G., Mattina, F., Violi, M. A., Crisà, A., Artemisia, A., & Trimarchi, F. (2004). Attention deficit and hyperactivity disorders in the offspring of mothers exposed to mild-moderate iodine deficiency: a possible novel iodine deficiency disorder in developed countries. The Journal of clinical endocrinology and metabolism, 89(12), 6054–6060. https://doi.org/10.1210/jc.2004-0571

(11). Velasco, I., Bath, S. C., & Rayman, M. P. (2018). Iodine as Essential Nutrient during the First 1000 Days of Life. Nutrients, 10(3), 290. https://doi.org/10.3390/nu10030290

(12). Stenzel, D., & Huttner, W. B. (2013). Role of maternal thyroid hormones in the developing neocortex and during human evolution. Frontiers in neuroanatomy, 7, 19. https://doi.org/10.3389/fnana.2013.00019

(13). Keestra, S., Högqvist Tabor, V., & Alvergne, A. (2020). Reinterpreting patterns of variation in human thyroid function: An evolutionary ecology perspective. Evolution, medicine, and public health, 9(1), 93–112. https://doi.org/10.1093/emph/eoaa043

(14). Donnay, S., Arena, J., Lucas, A., Velasco, I., Ares, S., & Working Group on Disorders Related to Iodine Deficiency and Thyroid Dysfunction of the Spanish Society of Endocrinology and Nutrition (2014). Iodine supplementation during pregnancy and lactation. Position statement of the working group on disorders related to iodine deficiency and thyroid dysfunction of the Spanish Society of Endocrinology and Nutrition. Endocrinologia y nutricion : organo de la Sociedad Espanola de Endocrinologia y Nutricion, 61(1), 27–34. https://doi.org/10.1016/j.endonu.2013.05.004

(15). Pérez-López F. R. (2007). Iodine and thyroid hormones during pregnancy and postpartum. Gynecological endocrinology : the official journal of the International Society of Gynecological Endocrinology, 23(7), 414–428. https://doi.org/10.1080/09513590701464092

(16). Galli, E., Marchini, M., Saba, A., Berti, S., Tonacchera, M., Vitti, P., Scanlan, T. S., Iervasi, G., & Zucchi, R. (2012). Detection of 3-iodothyronamine in human patients: a preliminary study. The Journal of clinical endocrinology and metabolism, 97(1), E69–E74. https://doi.org/10.1210/jc.2011-1115

(17). Nadol’nik L. I. (2010). Biomeditsinskaia khimiia, 56(4), 443–456.

(18). Schlenker E. H. (2012). Effects of hypothyroidism on the respiratory system and control of breathing: Human studies and animal models. Respiratory physiology & neurobiology, 181(2), 123–131. https://doi.org/10.1016/j.resp.2012.02.007

(19). Boelen, A., Kwakkel, J., & Fliers, E. (2011). Beyond low plasma T3: local thyroid hormone metabolism during inflammation and infection. Endocrine reviews, 32(5), 670–693. https://doi.org/10.1210/er.2011-0007

(20). Feldt-Rasmussen, U., Effraimidis, G., & Klose, M. (2021). The hypothalamus-pituitary-thyroid (HPT)-axis and its role in physiology and pathophysiology of other hypothalamus-pituitary functions. Molecular and cellular endocrinology, 525, 111173. https://doi.org/10.1016/j.mce.2021.111173

(21). Brent G. A. (2008). Clinical practice. Graves’ disease. The New England journal of medicine, 358(24), 2594–2605. https://doi.org/10.1056/NEJMcp0801880

(22). Andersen, S., Pedersen, K. M., Bruun, N. H., & Laurberg, P. (2002). Narrow individual variations in serum T(4) and T(3) in normal subjects: a clue to the understanding of subclinical thyroid disease. The Journal of clinical endocrinology and metabolism, 87(3), 1068–1072. https://doi.org/10.1210/jcem.87.3.8165

(23). Pappa, T. A., Vagenakis, A. G., & Alevizaki, M. (2011). The nonthyroidal illness syndrome in the non-critically ill patient. European journal of clinical investigation, 41(2), 212–220. https://doi.org/10.1111/j.1365-2362.2010.02395.x